Nə qədər qorxulu gəlsə də, dünyada ölüm haqqında düşünməyən insan yoxdur. Görəsən, nələr olacaq? Hara gedəcəyik? Bədənimizə necə olacaq? və s.
Ruhumuz varmı, yoxmu əmin deyilik (şəxsi fikir), bədənimiz isə ölümdən sonra bu mərhələlərdən keçir.
Ölümdən sonra bədənimizdə baş verən dəyişikliklər ölüm səbəbimizdən (zəhərlənmə, güllələnmə, boğulma, xəstəliklər və s.), mühitin temperaturundan, rütubətliliyindən, fəsildən, coğrafi məkandan, cəsədin yağ miqdarından, hətta cəsədin üzərindəki geyimlərdən asılı olaraq dəyişir. Amma bu yazıda biz standart baş verən prosesləri görəcəyik.
Ölümdən 30 dəqiqə sonra bütün reflekslərimizi itiririk. Göz qapaqlarımız bağlanmır, əzələlərimiz boşalır, sidik, sperma və ağız suyu kimi axıntılar baş verir. Bədən temperaturumuz hər 1 saatda orta hesabla 1 selsi dərəcə düşür. Kök adamlarda bu, daha gec baş verir, uşaqlarda və arıq insanlarda isə daha tez.
Ölümdən 3 saat sonra bədəndə ölüm ləkələri (livor mortis) yaranır. Ləkələrin səbəbi bədəndəki qanın bədənin yerə yaxın hissəsinə toplanmasıdır. Zaman keçdikcə dərimiz su itirir, saç və dırnaqlarımız əvvəlkindən daha uzun görünür. Bunun səbəbi onların uzanması deyil, su itirən bədənimizin kiçilməsi ilə onların daha böyük görünməsi, önə çıxmasıdır (illuziya).
Ölümdən 10 saat sonra bədən sərtləşir. 18 saat sonra isə çürümə başlayır. 24 saat sonra çürümüş dişlərə və ya açıq yaralara qurdcuqlar düşə bilər. 36-cı saatda çürümə daha aktiv davam edir. 2-3 gün sonra isə bədən rəngi yaşıla doğru dəyişir və çox pis qoxmağa başlayır. Bakteriyalar hüceyrələrdəki proteinləri “yeyir”lər. Mədə və bağırsaqlardakı bakteriyaların həzmi ilə qazlar yaranır və bədəni şişirtməyə başlayır.
Ölümdən 5-6 gün sonra qaz səbəbi ilə qarın şişir, dəridə qabarıqlar görünür. Qarının şişməsi 2-ci həftəyə qədər davam edir. Şişən qarın partlayır və sinə çökür. Deyilənə görə bu partlama səsini bəzən məzarın üstündən də eşitmək olar.
Ölümdən sonra 4-cü həftədə yumşaq toxumalar formasını itirir və artıq cəsədin üzü bilinməz hala düşür. Artıq bizi fərqləndirən bir üzümüz olmur…
Bədənimizdə ən gec çürüyən hissələr ürək, uşaqlıq, prostat, sidik kisəsi və böyrəklərdir. Ən tez çürüyən hissələr isə - gözlər, beyin, mədə və bağırsaqdır.
Ölümdən orta hesabla 4 il sonra sümüklərimizdən başqa heç nəyimiz qalmır. Bu məsələ iqlimdən, mühitdən asılı olaraq dəyişir. Elə yerlər var ki, əsrlərlə cəsədlər təbii olaraq donmuş halda çürüməmiş qorunub qalır.
Bütün bunlar dəhşətli görünə bilər, amma nəyisə bilmək bəzən bilməməkdən daha çox rahatladır adamı (şəxsi fikir). Nə vaxt öləcəyimizi bilmirik, amma indi daha yaxşı yaşamağa qərar verməliyik. Düşünmək, üzülmək heç nəyi dəyişdirməyəcək, rahat olun, yaşayın!
Albert Eynişeydi